Οδηγός για το πότισμα των Μπονσάϊ

       Τα bonsai, όπως και σχεδόν όλα τα άλλα είδη καλλιεργούμενων φυτών, απαιτούν υγρασία στις ρίζες τους για να επιβιώσουν. Επειδή δεν υπάρχει μια διαρκής πηγή υγρασίας, το δέντρο για να είναι σε θέση να συνεχίσει να ζει, χάνει αρχικά τα φύλλα του, στη συνέχεια κλαδιά και τελικά ολόκληρο το δέντρο πεθαίνει.

Χωρίς αμφιβολία ο πιο γρήγορος τρόπος θανάτωσης ενός bonsai είναι να αφήσουμε το χώμα να στεγνώσει τελείως.

Ωστόσο, αν και τα αποτελέσματα όταν δεν ποτίζουμε είναι άμεσα, το υπερβολικό πότισμα ενός μπονσάι επίσης προκαλεί προβλήματα υγείας στα δέντρα.  Οι συνέπειες του υπερβολικού ποτίσματος παίρνουν πολύ περισσότερο χρόνο για να γίνουν αισθητές και πολύ συχνά είναι δύσκολο να εντοπιστούν.
Τα φυτά και τα δέντρα που είναι στη γη έχουν την ικανότητα να «προσαρμόζουν» την ποσότητα του νερού που είναι διαθέσιμη για αυτά.  Αν δεν υπάρχει αρκετό νερό στη διάθεση του ριζικού συστήματος, οι ρίζες θα απλώνονται στο έδαφος μέχρι να βρουν την υγρασία που είναι αρκετή για τις ανάγκες τους.  Έτσι, τα φυτά που αναπτύσσονται σε σχετικά ξηρές περιοχές θα έχουν εκτεταμένο το ριζικό τους σύστημα εφόσον συνεχίζουν να απλώνονται μέχρι να βρουν μια πηγή υγρασίας.
Από την άλλη πλευρά, τα δέντρα που αναπτύσσονται σε υγρές συνθήκες όπου η υγρασία είναι μονίμως υπό το ανώτατο επίπεδο του εδάφους, θα τείνουν να έχουν ρηχό ριζικό σύστημα, δεδομένου ότι έχουν εύκολη πρόσβαση σε υγρασία.

Στα όρια ενός «ποτ», ένα μπονσάι χάνει αυτή την ικανότητα να αυτό-ρυθμίζει την έκθεσή του στην υγρασία.  Δεν είναι σε θέση να ρυθμίζει την ποσότητα του νερού που έχει πρόσβαση.  Το χώμα σε ένα δοχείο μπονσάι είναι σαφώς πολύ λιγότερο από ότι στο έδαφος, η πιθανότητα να στεγνώσει αυξάνεται  σημαντικά και αυτό επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τις εξωτερικές επιρροές, όπως είναι οι καιρικές συνθήκες και οι γύρω θερμοκρασίες του περιβάλλοντος.

Το σωστό πότισμα του bonsai είναι μια ικανότητα όχι και τόσο εύκολη όσο μπορεί να φανταστεί κανείς όταν πρώτο ξεκινάει. 
Λέγεται ότι στην Ιαπωνία χρειάζονται 3 χρόνια για να μάθουν σωστά να ποτίζουν.  Μπορεί να πάρει ακόμα και τρία έτη απώλειας δέντρων μέχρι ένας να αντιληφθεί ότι το πότισμα θα μπορούσε να είναι η αιτία!

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΛΙΓΟΣΤΟΥ / ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΟΥ ΠΟΤΙΣΜΑΤΟΣ

 
Τα φυτά βασίζονται στη συνεχή ροή του νερού για να μείνουν ζωντανά και να αναπτυχθούν. Το νερό απορροφάται από το χώμα στις ρίζες μέσα από μια διαδικασία γνωστή ως όσμωση, το νερό τραβιέται μέχρι το σώμα των φυτών και απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα μέσω του φυλλώματος. Η διαδικασία αυτή επιτρέπει στο φυτό να διανείμει ζωτικής σημασίας θρεπτικές ουσίες σε ολόκληρη τη δομή του.  Ωστόσο, όταν δεν υπάρχει πηγή υγρασίας στη ρίζα και διακοπεί η ροή του νερού, η δομή των φυτών γρήγορα καταρρέει και στεγνώνει.  Φύλλα και κλαδιά είναι οι πρώτες περιοχές που θα επηρεαστούν και τελευταία ο κορμός και οι ρίζες. Σε αυτό το σημείο είναι απίθανο το δέντρο να επιβιώσει χωρίς να υπάρχει ζημιά.  Όταν ποτίζουμε τότε συνήθως είναι πολύ αργά. Η υγρασία δεν μπορεί να απορροφηθεί από τις ρίζες και γυρνάει πίσω στο υγρό χώμα σε μια διαδικασία γνωστή ως αντίστροφη όσμωση.

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, οι επιπτώσεις από το πολύ πότισμα είναι ένα πρόβλημα που μπορεί να πάρει μια σχετικά μακρά χρονική περίοδο μέχρι να εντοπιστεί. Το υπερβολικό πότισμα δημιουργεί ένα περιβάλλον για το ριζικό σύστημα μόνιμης υγρασίας.  Οι ρίζες πρέπει να «αναπνέουν» οξυγόνο και το πολύ νερό μειώνει την ικανότητα του χώματος για την απορρόφηση του αέρα.  Αυτό με τη σειρά του προκαλεί στα λεπτά τριχίδια της ρίζας να ασφυκτιούν και να πεθαίνουν.  Σαν αποτέλεσμα το δέντρο χάνει τμήματα του συστήματος της ρίζας του τα οποία δεν είναι σε θέση πλέον να αναπτυχθούν και μαραζώνουν.

Το πιο ανησυχητικό είναι ότι οι νεκρές ρίζες αρχίζουν να σαπίζουν.  Τα βακτήρια τότε μπορούν να αποικίσουν το νεκρό ιστό και σε πολύ υγρό κοπρόχωμα είναι σε θέση να ευδοκιμήσουν.  Δεδομένου ότι το ριζικό σύστημα συνεχίζει να πεθαίνει εφόσον υπέρ-ποτίζεται, η ρίζα σαπίζει και τα βακτήρια εξαπλώνονται σε όλο το ριζικό σύστημα το δέντρο δεν έχει πια την ικανότητα να σφραγίσει τα υπόλοιπα ζωντανά τμήματα της ρίζας.  Σταδιακά το ζωντανό τμήμα του ριζικού συστήματος γίνεται μικρότερο και είναι σε θέση να υποστηρίξει όλο και λιγότερο την ανάπτυξη του δέντρου.

Το φύλλωμα του δέντρου θα αρχίσει να γίνεται κίτρινο και να πέφτει. Τα μικρότερα φύλλα θα ζαρώνουν και θα πεθαίνουν.  Το ζωντανό τμήμα της ρίζας γίνεται ακόμη μικρότερο και τελικά δεν είναι ικανό να υποστηρίξει τα πρωτογενή κλαδιά και τον κορμό, προκαλώντας τον θάνατο του δέντρου.
Οι σαπισμένες ρίζες συχνά εντοπίζονται στην μεταφύτευση την άνοιξη.  Είναι μαύρες και σε περίπτωση επαφής αποσυνθέτονται. Ο μόνος αξιόπιστος τρόπος για να σταματήσει το σάπισμα της ρίζας είναι να κοπούν όλοι οι νεκροί τομείς της ρίζας.

Πόσο συχνά πρέπει να ποτίζω;

Όπως έχει ήδη συζητηθεί, είναι σημαντικό να αποφευχθούν οι επιπτώσεις του λιγοστού ποτίσματος και του υπερβολικού ποτίσματος. Πως ξέρω λοιπόν ότι ποτίζω  ένα μπονσάι σωστά;

Πρώτον, ποτέ δεν ποτίζουμε με την ίδια συχνότητα.  Το να ποτίζουμε σε καθημερινή βάση, χωρίς να παρατηρούμε την κατάσταση του εδάφους του μπονσάι είναι ένα λάθος που πραγματοποιείται συχνά από τους αρχάριους, σύμφωνα με την εισήγηση των καλοπροαίρετων λιανοπωλητών των μπονσάι. Ένα bonsai μπορεί να χρειάζεται πράγματι νερό σε καθημερινή βάση ή ακόμα και δύο φορές την ημέρα, ιδιαίτερα σε ζεστό καιρό ή νωρίς την άνοιξη. Ωστόσο, όταν ποτίζουμε με την ίδια συχνότητα συνήθως οδηγούμε το φυτό σε μια μόνιμα υγρή κατάσταση σε χρονικές στιγμές που αυτό δεν είναι απαραίτητο.  Εάν το χώμα δεν προλαβαίνει να χάνει κάποια ποσοστά υγρασίας μεταξύ των ποτισμάτων, και είναι μόνιμα υγρό, αυτό οδηγεί σε προβλήματα που συνδέονται με το υπερβολικό πότισμα.

Αντ 'αυτού, τα δέντρα θα πρέπει να ελέγχονται τακτικά (τουλάχιστον σε καθημερινή βάση), ώστε ανάγκες τους σε νερό να μπορούν να παρατηρηθούν και να μπορούν στη συνέχεια να ποτίζονται όταν το χρειάζονται πραγματικά.  Η επιφάνεια του εδάφους σχεδόν σε όλα τα φυτικά bonsai αλλάζει χρώμα και εμφάνιση όταν αρχίζει να στεγνώνει.  Με προσεκτική παρατήρηση, είναι πάντα δυνατό να μπορούμε να διακρίνουμε αν η επιφάνεια του χώματος είναι ξηρή ή όχι.  Αυτό μπορεί να πάρει από 12 ώρες μέχρι εβδομάδα ή και περισσότερο μετά το πότισμα, ανάλογα από τούς διάφορους παράγοντες που το επηρεάζουν, όπως η θερμοκρασία του περιβάλλοντος, η ευρωστία των φυτών, το μέγεθος του ποτ και εάν έχει ή δεν έχει βρέξει. Ποτέ δεν πρέπει να υποθέσουμε ότι επειδή έχει βρέξει το δέντρο έχει αρκετό νερό, ιδιαίτερα το καλοκαίρι.  Οι βροχές κρατούν υγρά μόνο τα ανώτερα στρώματα του εδάφους του χώματος.

Η σωστή ώρα για το πότισμα είναι όταν τα πρώτα εκατοστά του χώματος έχουν αρχίσει να στεγνώνουν.  Με την τακτική παρακολούθηση των δέντρων σε καθημερινή βάση, είμαστε σε θέση να εφαρμόσουμε το νερό όταν αυτό απαιτείται πραγματικά.  Επιτρέπει το χώμα να στεγνώσει λίγο μεταξύ των ποτισμάτων και με αυτό τον τρόπο ξέρουμε ότι δεν ποτίζουμε παραπάνω από ότι πρέπει.

Κάθε δέντρο έχει διαφορετικές απαιτήσεις νερού, προσπαθήστε να ποτίζετε μεμονωμένα ανάλογα με την ανάγκη του κάθε δέντρου και όχι μαζικά.
 

ΠΟΤΙΣΜΑ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΩΡΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

 
Στην καθημερινή ζωή μας, πολλοί από εμάς είναι μακριά από το σπίτι κατά τη διάρκεια της ημέρας και δεν είναι σε θέση να ελέγξουν το νερό στα δέντρα.  Το να αφήνουμε το δέντρο απότιστο για μεγάλη χρονική διάρκεια είναι καταστροφικό και πρέπει να αποφευχθεί πάση θυσία.
Γνωρίστε τα δέντρα σας. Δείτε ποια είναι πιθανόν να στεγνώσουν κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ είστε μακριά. Παρατηρήστε ποια δέντρα θα στεγνώσουν, εάν ο καιρός προβλέπεται να είναι ζεστός ή να φυσάει.  Εάν υπάρχει ο κίνδυνος ένα δέντρο να στεγνώσει κατά τη διάρκεια της ημέρας τότε ποτίστε το πρωί, πριν φύγετε από το σπίτι.
Δεν υπάρχει λόγος να βασίζετε το πότισμα των δέντρων σας το  βράδυ. Προσπαθήστε να ποτίζετε το πρωί, ώστε να μπονσάι σας είναι καλά ποτισμένα πριν από τη ζέστη της ημέρας, και αν και μόνο το απαιτούν, ποτίστε και το βράδυ.
 

ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΩΜΑΤΟΣ ΣΤΙΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΠΟΤΙΣΜΑΤΟΣ

 
Το χώμα που τα δέντρα μεγαλώνουν έχει μεγάλη επιρροή στο πόσο συχνά απαιτείται πότισμα και για το πώς θα πρέπει επιμελώς να ποτίζουμε σωστά.
Οργανικά εδάφη που περιέχουν περισσότερο τύρφη πιθανότατα να προκαλέσουν προβλήματα που συνδέονται με το υπερβολικό πότισμα. Αυτό το έδαφος μπορεί να κρατάει πάρα πολύ νερό.  Μπορεί επίσης να είναι πολύ πιο δύσκολο να εισέλθει το νερό σε βάθος γιατί δε μπορεί να εισχωρήσει στη στεγνή επιφάνεια στο εσωτερικό της ρίζας οπότε ακόμη και μετά το πότισμα αυτό το σημείο στο εσωτερικό της ρίζας μπορεί να μείνει στεγνό.
Ανόργανα εδάφη που περιέχουν akadama, turface, seramis, χαλίκι κτλ συγκρατούν τόσο νερό ώστε να είναι αρκετό για να κρατήσει υγρό το έδαφος κατά τη διάρκεια μιας καυτής ημέρας το καλοκαίρι, επίσης, δεν συγκρατούν παραπάνω υγρασία από όσο πρέπει.  Με άλλα λόγια, εάν ένα ανόργανο έδαφος χρησιμοποιείται, ο κίνδυνος να ποτίζουμε παραπάνω από όσο πρέπει  μειώνεται σημαντικά.

Πώς θα πρέπει να ποτίζω; 
Εάν αφήσετε να στεγνώσει λίγο το χώμα πριν ποτίσετε θα αποφύγετε τις επιπτώσεις του υπερβολικού ποτίσματος.  Όταν το δέντρο χρειάζεται νερό όμως, χρειάζεται προσεκτική διαβροχή.  Αποφεύγοντας να ποτίσουμε πολύ δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να βρέχουμε καλά το bonsai.  Κάθε φορά που ποτίζουμε, είναι σημαντικό να βρέχεται παντού το χώμα κατάλληλα ώστε να αποφύγουμε να αφήσουμε ξερές κάποιες περιοχές στο εσωτερικό του χώματος κοντά στη ρίζα.

Οι Ιάπωνες έχουν μια φράση για το πότισμα, «Για τα μπονσάι, βρέχει δύο φορές».  Το πότισμα θα πρέπει να εφαρμόζεται δύο φορές. Το πρώτο πότισμα βρέχει το χώμα, έτσι ώστε κάθε ξηρό μέρος του εδάφους να δεχθεί την υγρασία καλύτερα καθώς στο πρώτο πότισμα τα σημεία αυτά δεν βρέχονται καλά.  Το νερό θα πρέπει να εφαρμόζεται σε όλη την επιφάνεια μέχρι να το δούμε να τρέχει από τις τρύπες αποστράγγισης.  Το δεύτερο πότισμα πρέπει να γίνει σε 10-20 λεπτά, έτσι ώστε οι περιοχές που προηγουμένως δεν ποτίστηκαν να είναι έτοιμες να δεχθούν το νερό.  Αφήνουμε πάλι το νερό να εισχωρήσει σε βάθος σε όλη την επιφάνεια του χώματος μέχρι να το δούμε να τρέχει από τις τρύπες αποστράγγισης της γλάστρας.  Το χώμα και οι ρίζες έχουν βραχεί επαρκώς μέχρι την επόμενη φορά που απαιτείται πότισμα.

ΚΑΤΑΛΛΗΛΟ ΝΕΡΟ ΓΙΑ BONSAI

Ποτίζεται το bonsai σας με απλό νερό βρύσης.  Σε περιοχές όπου το νερό βρύσης είναι σκληρό, προτιμάμε το πότισμα με το νερό της βροχής το οποίο είναι χρήσιμο για να απαλλαγούμε από την συσσώρευση αλάτων, αλλά δεν είναι απαραίτητο, εκτός αν το νερό βρύσης είναι ιδιαίτερα σκληρό και τα άλατα κάνουν την εμφάνισή τους γύρω από το δοχείο.
Βέβαια είναι αρκετά δύσκολο να συλλέξουμε αρκετό βρόχινο νερό για να καλύψουμε τις ανάγκες των bonsai σε καθημερινή βάση.
Μην χρησιμοποιείτε το νερό που λαμβάνεται από συσκευές αποσκλήρυνσης του νερού. Πολλές από αυτές μαλακώνουν το νερό, αυξάνουν τον όγκο των αραιωμένων αλάτων και το αποτέλεσμα είναι να κάνουν μεγάλη ζημία στα μπονσάι.

ΠΟΤΙΣΜΑ ΜΕ ΒΥΘΙΣΗ

Κάποιοι ίσως σας συστήσουν να ποτίζετε το bonsai βυθίζοντας το δοχείο στο νερό για λίγο. Αυτό δεν συνιστάται στο πότισμα των δέντρων σας.
Το πότισμα με βύθιση είναι ένας τρόπος για να διεισδύσει το νερό σε συμπαγή και πολύ κακής ποιότητας οργανικό έδαφος.  Εάν ένα bonsai πρέπει να ποτιστεί με βύθιση υπάρχει πρόβλημα, είναι ιδιαίτερα επιρρεπή στις επιδράσεις του υπερβολικού ποτίσματος και έχει αδύναμες ρίζες.
Εάν ένας πωλητής, σας συνιστά αυτό τον τρόπο ποτίσματος, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το δέντρο είναι σε κακής ποιότητας χώμα και είναι συνεπώς δύσκολο να ποτιστεί σωστά.  Επίσης υπόνοιες ότι το δέντρο θα είναι αδύναμο, θα αναπτύσσεται αργά και πολύ πιθανόν να έχει προβλήματα στην ρίζα.
Κάντε τρύπες στο έδαφος γύρω από την άκρη της γλάστρας χρησιμοποιώντας ένα chopstick ή κάτι παρόμοιο, για να επιτραπεί το νερό να διεισδύσει στο έδαφος και μεταφυτεύω το συντομότερο δυνατό (συνήθως κατά το επόμενο εαρινό) σε μια καλύτερη ποιότητα (κατά προτίμηση ανόργανα) του εδάφους.

ΑΛΛΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΠΟΤΙΣΜΑ

Τα παρασκευάσματα των bonsai θα πρέπει πάντα να είναι ελεύθερης αποστράγγισης.  Συμπυκνωμένα, κακής αποστράγγισης παρασκευάσματα μπορεί να προκαλέσουν πολλά από τα προβλήματα που συνδέονται με λιγοστό και υπερβολικό πότισμα.  Το χώμα στα bonsai πρέπει να επιτρέπει στο νερό να διεισδύσει σε βάθος και να είναι σε θέση να περάσει μέσα από τις τρύπες αποστράγγισης αμέσως.


Συμπυκνωμένα εδάφη καθιστούν αργή τη διείσδυση του νερού, η οποία τείνει να καθίσει πάνω από την επιφάνεια του χώματος και τρέχει πάνω από τις πλευρές του ποτ ή προς τα κάτω στα εσωτερικά άκρα.  Αν βραχεί αρκετά, μπορεί να κρατήσει πάρα πολύ νερό και λίγο οξυγόνο και τελικά να οδηγεί σε προβλήματα που συνδέονται με το υπερβολικό πότισμα.


Επιπλέον προσοχή θα πρέπει να δίνουμε όταν οι γλάστρες των δέντρων δεν έχουν τρύπες αποστράγγισης, θα πρέπει οπωσδήποτε να αντικατασταθούν, καθώς επίσης και στην ποιότητα του χώματος του bonsai, αν είναι κακής ποιότητας φροντίζουμε να το αλλάξουμε στην επόμενη μεταφύτευση.

Εν συντομία:

• Ποτίζουμε το δέντρο πολύ καλά, ώστε το νερό να τρέξει από τις τρύπες αποστράγγισης στη βάση της γλάστρας.
• Ποτίζουμε όταν στεγνώσει η επιφάνεια του εδάφους.
• Στη συνέχεια, ποτίζουμε το δέντρο επιμελώς για δεύτερη φορά.